Thời gian gần đây đã có một số trường hợp nhiễm độc Botulinum tại nước ta. Với những trường hợp chưa có thuốc giải đều gặp tình trạng nguy hiểm đến tính mạng. Hãy cùng Khang Vinh tìm hiểu về loại độc tố này trong bài viết dưới đây để phòng ngừa cho bản thân và mọi người xung quanh.
Khuẩn Botulinum là gì? Nguồn gốc độc tố Botulinum
Botulinum (Tên đầy đủ là Clostridium botulinum) là nguyên nhân dẫn đến nhiễm độc botulinum toxin ở người và động vật. Đây là loại vi khuẩn gram dương kị khí, hình dạng que có hai đầu tròn, lông ở quanh thân, di động. Hai dòng vi khuẩn có khả năng tương tự nhưng hiếm gặp hơn là Clostridium Butyricum và Clostridium Baratii.
Vi khuẩn này được phát hiện ở nhiều nơi ngoài tự nhiên, tuy nhiên chúng hiếm khi gây hại cho người. Chúng có khả năng tạo bào tử để tồn tại trong môi trường thậm chí khắc nghiệt; trong vài trường hợp, những bào tử này sẽ phát triển và tạo ra chất độc cực nguy hiểm.
Nguyên nhân phát sinh độc tố Botulinum
Khi gặp môi trường có những điều kiện sau: Ít hoặc không có oxy; lượng axit, đường, muối thấp tại nhiệt độ và lượng nước nhất định – sẽ khiến bào tử phát triển và sinh độc tố. Vì vậy, những loại thực phẩm đóng hộp, lên men hay bảo quản không đúng cách sẽ là môi trường lý tưởng cho loài vi khuẩn này.
Không chỉ từ thực phẩm, Botulinum còn gây ra các kiểu ngộ độc khác như: Ngộ độc do điều trị (tiêm quá nhiều Botulinum); Ngộ độc từ vết thương hở (tai nạn, trầy xước, tiêm chích,…không băng kín khiến vi khuẩn xâm nhập); Ngộ độc ruột ở người lớn và trẻ em (bào tử vi khuẩn xâm nhập vào ruột và sinh độc tố).
Triệu chứng ngộ độc Botulinum
Khi bị nhiễm độc Botulinum, các triệu chứng đều liên quan đến tê liệt cơ bởi độc tố. Nếu điều trị chậm trễ, bệnh sẽ tiến triển xấu và có thể dẫn đến tê liệt hoàn toàn một số cơ như cơ hô hấp, cơ ở cánh tay, chân và thân. Triệu chứng khi gặp ngộ độc do thực phẩm thường bắt đầu từ 18 đến 36 giờ sau khi ăn phải.
Các triệu chứng có thể gặp bao gồm: Khó nuốt, nói lắp, khó thở, khó cứ động mắt, yếu cơ, nhìn đôi, sụp mí, mắt mờ. Các triệu chứng cơ bản khi ngộ độc thực phẩm bao gồm: Buồn nôn, nôn mửa. đau bụng, tiêu chảy.
Ở trẻ sơ sinh, dấu hiệu nhiễm độc có thể bao gồm: Bú kém, sụp mí mắt, táo bón, phản ứng chậm với ánh sáng, mặt ít biểu cảm hơn bình thường, tiếng khóc yếu, khó thở.
Các triệu chứng trên có thể không xuất hiện cùng một lúc. Nếu có vài các triệu chứng như trên, hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất để điều trị sớm nhất.
Phương pháp phòng ngừa Botulinum
Theo Cục An toàn thực phẩm, một số phương pháp phòng ngừa nhiễm khuẩn Botulinum bao gồm:
- Trong sản xuất, chế biến phải đảm bảo an toàn thực phẩm, tuân thủ quy định vệ sinh trong quy trình sản xuất. Với sản xuất đồ hộp, phải chấp hành nghiêm ngặt chế độ khử khuẩn.
- Sử dụng các sản phẩm, nguyên liệu có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Không sử dụng đồ hộp đã hết hạn. bị phồng bẹp bất thường, bị gỉ sét; hương vị, màu sắc bất thường
- Đảm bảo ăn chín uống sôi. Ưu tiên loại thực phẩm mới được chế biến. Không tự đóng gói kín thực phẩm để lưu trữ trong điều kiện không đông đá. Với các thực phẩm lên men, đóng gói theo kiểu truyền thống cần phải đảm bảo độ chua, mặn. Khi có vị bất thường, hết chua thì không nên ăn.
- Khi có triệu chứng ngộ độc Botulinum cần đến cơ sở y tế gần nhất đề điều trị kịp thời.
Ngộ độc botulinum rất hiếm xảy ra nên nguồn cung đối với thuốc chữa bệnh này (thuốc BAT) trên thế giới cũng rất hiếm. Vì vậy, đây là thuốc không dễ chủ động về nguồn cung. Bên cạnh đó giá của thuốc cũng rất cao. Thuốc BAT hiện chưa nằm trong danh mục các thuốc được bảo hiểm y tế chi trả.
Năm 2020, để phục vụ các ca nhiễm độc tố botulinum do sử dụng pate chay có chứa độc tố, Bộ Y tế đã đề nghị WHO hỗ trợ tìm kiếm nguồn cung thuốc BAT và WHO đã có những hỗ trợ rất kịp thời 10 lọ thuốc botulism Antitoxin Heptavalent (A, B, C, D, E, F, G) – (Equine). Lô thuốc này đã góp phần kịp thời cứu chữa các bệnh nhân.
